Asielzoekers in Nederland mogen pas vanaf zes maanden nadat hun asielaanvraag in behandeling is genomen betaald werk verrichten. Tot een paar maanden geleden gold bovendien nog de restrictie dat ze per jaar niet langer dan 24 weken mochten werken. Door een uitspraak van de Rechtbank Arnhem, die in december in hoger beroep door de Raad van State is bekrachtigd, is die 24-weken eis inmiddels van tafel. Maar de vrije toegang tot de arbeidsmarkt voor asielzoekers wordt nog steeds belemmerd, o.a. doordat werkgevers bij het UWV een ‘tewerkstellingsvergunning’ (TWV) moeten aanvragen.

Hier zit een groot verschil met Oekraïense vluchtelingen, die vanaf de eerste dag dat ze in Nederland aankwamen zonder beperking betaald werk mochten gaan doen. Asielzoekers kunnen pas zonder beperking werken, in loondienst of als zzp-er, als ze een verblijfsvergunning van de IND hebben gekregen, dus ‘statushouder’ zijn geworden. Helaas heeft de IND zulke grote achterstanden opgelopen, dat het wel 15 maanden kan duren voor er een beslissing op het asielverzoek wordt genomen.

Onderzoek
In opdracht van RefugeeConnect en enkele andere organisaties heeft SEO Economisch Onderzoek een maatschappelijke kosten- en batenanalyse uitgevoerd*) om meer inzicht te krijgen in de voor- en nadelen van het verruimen van de werkmogelijkheden voor asielzoekers. Daaruit blijkt dat verruiming omvangrijke maatschappelijke baten oplevert: de welvaart gaat omhoog omdat er meer betaald werk wordt uitgevoerd. Meer loon betekent ook meer consumptie en meer belastingopbrengsten. De kosten voor opvang dalen, omdat werkende asielzoekers daar zelf aan gaan bijdragen. En als ze eenmaal statushouder zijn geworden, zijn er minder bijstandsuitkeringen nodig. Door de krapte op de arbeidsmarkt is er ook geen sprake van ‘verdringing’.
Maar er zijn ook aanzienlijke niet-materiële voordelen: werkende asielzoekers integreren  sneller en beter in onze samenleving en zijn gezonder en gelukkiger.

Twee miljard
De onderzoekers hebben een vergelijking opgesteld tussen de huidige groep Oekraïense vluchtelingen en de groep asielzoekers en nareizigers die in 2023 Nederland binnenkwam. Daaruit bleek dat, als laatstgenoemde groep óók vanaf de eerste dag zonder 24-weken eis en zonder TWV had mogen werken, dat de Nederlandse samenleving over een periode van tien jaar totaal bijna € 2 miljard aan extra welvaart zou opleveren.

Veel meer TWV's aangevraagd
Het UWV heeft bij de publicatie van zijn jaarverslag bekendgemaakt**) dat werkgevers sinds het verdwijnen van de 24-weken eis veel meer tewerkstellingsvergunningen hebben aangevraagd: ruim 1.500 in de eerste paar maanden van dit jaar. Ter vergelijking: in heel 2023 waren het 2.000 en voorheen werden maar z’n 600 vergunningen per jaar aangevraagd.

*) Het volledige rapport, gepubliceerd op 21 maart 2024, is te downloaden vanaf de website van SEO Economisch Onderzoek

**) 'Door wetswijziging staan bedrijven in de rij om asielzoekers aan te nemen' (bericht op nu.nl)